Η αίρεση είναι μια φράση που χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει δραστηριότητες ή ιδέες που έρχονται σε αντίθεση με τις ορθόδοξες διδασκαλίες μιας συγκεκριμένης θρησκείας ή πίστης. Ανάλογα με την κατάσταση, τα χαρακτηριστικά της αίρεσης μπορεί να ποικίλλουν, ωστόσο ορισμένα τυπικά χαρακτηριστικά μπορεί να περιλαμβάνουν:
Η ρήξη με την ορθοδοξία αναφέρεται ως αίρεση και περιλαμβάνει την απόρριψη των μακροχρόνια αποδεκτών δογμάτων μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής παράδοσης ή κοινότητας. Η αίρεση συνεπάγεται μερικές φορές την απόρριψη της νομιμότητας καθιερωμένων θρησκευτικών προσώπων, οργανώσεων ή λογοτεχνίας και απόψεων που θεωρούνται εκτός των ορίων της συμβατικής σοφίας, όπως η απόρριψη παραδοσιακών θρησκευτικών αντιλήψεων ή η υποστήριξη ανορθόδοξων απόψεων.
Eπιπλέον, μπορεί να υπάρχει υιοθέτηση ιδεών που αντιτίθενται ευθέως στις βασικές αρχές ενός θρησκευτικού συστήματος, όπως η απόρριψη της θεότητας του Ιησού Χριστού στον Χριστιανισμό.
Καθώς οι αντισυμβατικές ιδέες τους θεωρούνταν κίνδυνος για τη σταθερότητα και το κύρος της κοινότητας σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, οι αιρετικοί συχνά τιμωρούνταν από τις καθιερωμένες θρησκευτικές αρχές.